του Πάνου Τριγάζη

Το 2022 συμπληρώνεται αιώνας από την Μικρασιατική καταστροφή και ήδη προετοιμάζονται εκδηλώσεις επιστημονικού, πολιτικού και πολιτιστικού περιεχομένου.

Αναμφίβολα, επρόκειτο για μεγάλη εθνική τραγωδία, την οποία καλούμαστε να θυμηθούμε, αναθεματίζοντας τον πόλεμο και τα δεινά του, με πρώτο τον ξεριζωμό από τις εστίες τους σχεδόν δύο εκατομμυρίων ελλήνων της Μικράς Ασίας, τους οποίους συνόδευσαν στην βίαιη έξοδο περίπου εβδομήντα χιλιάδες αρμένιοι.

Πρώτο πεδίο  προβληματισμού για την σύγχρονη  Αριστερά της Ελλάδας, τα πολιτικά αίτια της τραγωδίας όπως ο εθνικός διχασμός, αλλά και ο μεγαλοϊδεατισμός που είχε καλλιεργηθεί επί δεκαετίες την πατρίδα μας από τις τότε κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις και οικονομικά συμφέροντα.   Όσο για τους αίτιους, η καταστροφή βαραίνει κυρίως την μοναρχία και την Δεξιά της Ελλάδας, που πάντοτε ταυτίζονταν στην πολύπαθη αυτή γωνιά της Ευρώπης, υπηρετώντας και σκοπιμότητες μεγάλων δυνάμεων.

Αρχικά, η Μικρασιατική εκστρατεία είχε στεφεί με επιτυχία, αν και η Αριστερά προειδοποιούσε για  ενδεχόμενη κακή εξέλιξη. Όταν όμως  την διεύθυνσή της ανέλαβε ο τότε μονάρχης μετά την εκλογική ήττα του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1920, χάθηκαν διεθνή ερείσματα για την χώρα μας, ο δε λαός αγωνιούσε για το τέλος του εξαιρετικά φιλόδοξου, ίσως και ανεδαφικού, εγχειρήματος, καθώς ήταν καταβεβλημένος από διαδοχικούς πολέμους που σήμαιναν για πολλούς έλληνες στρατιώτες δεκαετή θητεία.

Δεν θα πω περισσότερα για τα γιατί και πως της Μικρασιατικής καταστροφής.  Ωστόσο, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η τότε πολύ φτωχή πατρίδα μας τα έβγαλε πέρα παλικαρίσια  με το δυσβάσταχτο βάρος του προσφυγικού, χωρίς να λείπουν και οι σελίδες ντροπής σε σχέση με την υποδοχή και την αποκατάσταση τόσο από την κεντρική εξουσία όσο και τις τοπικές κοινωνίες.

Παρ’ όλα αυτά, η Μικρασιατική καταστροφή και το προσφυγικό αποτέλεσαν καταλύτη για πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις, με κύρια στοιχεία την δημογραφική ανανέωση και πολιτιστική αναγέννηση του τόπου, καθώς οι κατά κανόνα μορφωμένοι και έμπειροι στο εμπόριο και πολλές τέχνες μικρασιάτες πρόσφυγες πλούτισαν την πατρίδα μας. Επιπλέον, μεγάλο μέρος   των προσφύγων έφερε και νέες ιδέες, που έδωσαν ώθηση και στο τότε νεαρό κίνημα της Αριστεράς, το οποίο κυριάρχησε στις προσφυγικές κοινότητες τόσο στον Μεσοπόλεμο όσο και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Προτείνω, λοιπόν, να τιμήσουμε τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή, όχι με τους συνήθεις κλαυθμούς και οδυρμούς, αλλά αναδεικνύοντας την αναγεννητική διάσταση της έλευσης στην Ελλάδα των μικρασιατών προσφύγων. Θα έλεγα ότι η καλύτερη τιμή θα ήταν να ανακηρύξουμε το 2022 «Έτος Μικρασιατικού Πολιτισμού», όπως έχω ήδη προτείνει στο δημοτικό συμβούλιο Βύρωνα, ενός από τους πρώτους προσφυγικούς δήμους, με τον δήμαρχο Γρηγόρη Κατωπόδη να αποδέχεται την πρόταση.

Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των μικρασιατών προσφύγων εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και του  Πειραιά, οι περισσότεροι σημερινοί δήμοι στην Αττική αποτελούν μετεξελίξεις προσφυγικών κοινοτήτων, με την έλευση μεταγενέστερα και εσωτερικών μεταναστών από πολλές περιοχές της Ελλάδας, όμως  οι μικρασιατικές τους ρίζες παραμένουν ισχυρές. Θα μπορούσε, λοιπόν, σημαντικό ρόλο στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια της Μικρασιατικής καταστροφής να αναλάβει η  Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), αντίστοιχα και των δήμων Θεσσαλονίκης.

Επίσης, στην διάρκεια των εκδηλώσεων για την Μικρασιατική καταστροφή. προτείνω να αποφύγουμε  τις εθνικιστικές αντιτουρκικές ιαχές, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες ειρήνης και συνεργασίας ανάμεσα στους δύο λαούς. Διότι, κακά τα ψέματα, στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την ειρήνη, τον διάλογο και την συνεργασία, στην βάση του διεθνούς δικαίου και των κανόνων καλής γειτονίας.

Για όλα αυτά  εργάζονται και πολλοί τούρκοι πολίτες, όπως ο πρώην δήμαρχος Τσάνκαγια της Άγκυρας Μπουλέντ Τάνικ,  ο οποίος τιμήθηκε ετεροχρονισμένα λόγω πανδημίας με  το βραβείο ειρήνης Νίκος Νικηφορίδης 2020. Η  εκδήλωση  πραγματοποιήθηκε στις  10 Δεκεμβρίου 2021 στο Δημαρχιακό Μέγαρο Αθηνών.

Ο Πάνος Τριγάζης είναι δημοτικός σύμβουλος Βύρωνα