Η μεγάλη ανθρωπιστική κρίση που βιώνει η χώρα μας πολλαπλασίασε τα αιτήματα στο χώρο της παροχής υπηρεσιών στην ψυχική υγεία.Στην εποχή μας, ο άνθρωπος εμφανίζεται ιδιαίτερα εύθραυστος όσον αφορά την ψυχική του υγεία, ενώ η συχνότητα εμφάνισης ψυχικών διαταραχών αυξάνει διαρκώς.
Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα

• 1 στα 10 άτομα θα αναζητήσει βοήθεια κατά τη διάρκεια της ζωής του, από δομές ψυχικής υγείας. Από το μεγάλο αυτό ποσοστό δυστυχώς δεν μένει ανεπηρέαστος ο παιδικός και εφηβικός πληθυσμός. Τρεις στις τέσσερις ψυχικές ασθένειες ξεκινούν κατά την παιδική ηλικία.
• Το 75% των ψυχικών ασθενειών, ξεκινούν πριν το παιδί κλείσει τα δεκαοχτώ του χρόνια, την ίδια στιγμή που το 50% των προβλημάτων ψυχικής υγείας στην ενήλικη ζωή, έχουν τις ρίζες τους πριν την ηλικία των 15. Το 10% των παιδιών έχουν διαγνωσμένη ψυχική ασθένεια. 
• Σε μια τάξη μέσου όρου 30 παιδιών, τα τρία από αυτά θα έχουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
• Τα στατιστικά δείχνουν πως το 10% των παιδιών μεταξύ των ηλικιών 5-16 ετών έχουν διαγνωστεί με κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
• Οι ψυχικές διαταραχές και ιδιαίτερα οι συναισθηματικές, κρίνονται πρωταρχικής σημασίας για την δημόσια υγεία καθώς κατατάσσονται στις πρώτες αιτίες που προκαλούν σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας και μάλιστα σύμφωνα με τον ΠΟΥ αναμένονται μέχρι το 2020 να καταστούν δεύτερες σε συχνότητα εμφάνισης, μετά την ισχαιμική καρδιοπάθεια.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, σε επίπεδο δήμου δόθηκε μεγάλη βαρύτητα στα προγράμματα πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης για την ψυχική υγεία με μεγάλη προτεραιότητα, στην παιδική και εφηβική πληθυσμιακή ομάδα, ως ομάδα- στόχο. Έτσι σε επίπεδο κοινότητας, ο προγραμματισμός των δράσεων και των παρεχόμενων υπηρεσιών έγινε στοχεύοντας στην πρόληψη, διάγνωση και αποκατάσταση των δυσκολιών που δυσχεραίνουν τη λειτουργικότητα, παιδιών και εφήβων στην καθημερινότητά τους. 

Για το λόγο αυτό, για τα παιδιά και τους εφήβους αξιοποιείται σε πρώτο επίπεδο συνεργασία με την οικογένεια και τη σχολική κοινότητα καθώς και η διασύνδεση και δικτύωση με άλλους δημόσιους φορείς.

Με στόχο λοιπόν την ευαισθητοποίηση, ενημέρωση αλλά και θεραπευτική παρέμβαση όπου απαιτείται, παρέχονται οι υπηρεσίες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο στο συνολικό πληθυσμό της κοινότητας αλλά και στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Η υπεύθυνη από πλευράς Δήμου υπηρεσία για την υποδοχή και διαχείριση των αιτημάτων στον τομέα της ψυχικής υγείας είναι η Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας η οποία εδρεύει σ’ ένα τριώροφο κτίριο στην οδό Καλλιπόλεως.

Η Διεύθυνση μας διαρθρώνεται σε τρία τμήματα:

• Το τμήμα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ),
• το Τμήμα Ευπαθών ομάδων και το
• Τμήμα προαγωγής Υγείας, το οποίο και αναλαμβάνει τη διαχείριση των αιτημάτων ψυχικής υγείας. 

Από το Τμήμα Προαγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πολιτικής λοιπόν, η ψυχολόγος πραγματοποιεί ατομικές συνεδρίες συμβουλευτικής και θεραπευτικής αντιμετώπισης σε παιδιά, εφήβους και τις οικογένειες τους. Τα αιτήματα που απευθύνονται στο Τμήμα και εξυπηρετούνται, αφορούν συνήθως, προβλήματα συμπεριφοράς, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές ύπνου και διατροφής, δυσκολίες προσαρμογής, δυσκολίες στις σχέσεις γονέων – παιδιών, μαθησιακές δυσκολίες κ.α. Στις περιπτώσεις των παιδιών με σοβαρές αναπτυξιακές διαταραχές, και σε οποιαδήποτε άλλη κατάσταση κρίνεται αναγκαίο γίνεται παραπομπή και διασύνδεση με άλλους δημόσιες δομές ψυχικής υγείας.

Σε ατομικό επίπεδο επίσης, γίνεται αξιολόγηση και παρέμβαση στον πληθυσμό των παιδιών που φοιτούν στους παιδικούς σταθμούς του Δήμου Μας. Εκεί υπάρχει συστηματική συνεργασία της ψυχολόγου με το παιδαγωγικό προσωπικό και τους γονείς των νηπίων, με στόχο την ομαλή φοίτησή τους αλλά και τον πρώιμο εντοπισμό παιδιών με αναπτυξιακές δυσκολίες. Σε αυτό το πλαίσιο παρέχονται βραχεία προγράμματα θεραπευτικής παρέμβασης στα νήπια και συμβουλευτική καθοδήγηση στους παιδαγωγούς και τους γονείς. 

Εκτός από τις ατομικές συνεδρίες, κάθε χρόνο προγραμματίζονται και πραγματοποιούνται προγράμματα ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης γονέων και εκπαιδευτικών σε θέματα παιδοψυχολογίας. Έτσι διοργανώνονται Κύκλοι Σχολών Γονέων, ανά ηλικιακή βαθμίδα των παιδιών.

Οι Σχολές Γονέων αποτελούν ομαδικές συναντήσεις, οι οποίες συντονίζονται από τη ψυχολόγο και κατά τις οποίες δίνεται η δυνατότητα στους γονείς να ενημερωθούν και να προάγουν τις γνώσεις τους αναφορικά με θέματα που αφορούν στην ανάπτυξη αλλά και διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, να αποκτήσουν συγκεκριμένες δεξιότητες, ώστε να μπορούν να ενισχυθούν στο γονεϊκό τους ρόλο (π.χ. τρόποι μείωσης μιας αρνητικής συμπεριφοράς κ.τ.λ.) και να βελτιώσουν τους τρόπους επικοινωνίας τους μέσα στην οικογένεια. Έχουν εβδομαδιαία συχνότητα και στην κάθε ομάδα συμμετέχουν 12-15 γονείς.

Επιπλέον, σταθερά πραγματοποιούνται Κύκλοι Ενημερωτικών Ομιλιών σε θέματα παιδοψυχολογίας σε συνεργασία με τους Συλλόγους Γονέων & Κηδεμόνων, τις Διευθύνσεις των σχολικών μονάδων και τη Διεύθυνση των Δημοτικών Παιδικών Σταθμών. 

Εκτός από αυτές τις ομαδικές δράσεις, από το ίδιο τμήμα πραγματοποιούνται και εξειδικευμένα προγράμματα με στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών και των γονέων. Για παράδειγμα φέτος το Σεπτέμβρη, πραγματοποιήθηκε πρόγραμμα Συμβουλευτικής Γονέων για τη σχολική προσαρμογή των μαθητών που φοιτούν στην Α’ δημοτικού, με τη μορφή τρίωρων βιωματικών εργαστηρίων. Στόχος του προγράμματος ήταν η υποστήριξη και συμβουλευτική καθοδήγηση των γονέων για την ομαλή μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό καθώς και η ενδυνάμωση στο γονεϊκό τους ρόλο.

Άλλο ένα πρόγραμμα που για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής, τη σχολική χρονιά 2016-2017, είναι το πρόγραμμα Ελέγχου Σχολικής Ετοιμότητας . Στο πλαίσιο του προγράμματος, με στόχο τον έγκαιρο εντοπισμό παιδιών υψηλού κινδύνου για μαθησιακές δυσκολίες και αναπτυξιακή ανωριμότητα, έγινε προληπτικός έλεγχος σχολικής ετοιμότητας σε παιδιά των νηπιαγωγείων του Δήμου Βύρωνα, λίγο πριν την έναρξη της φοίτησής τους στην Α’ Δημοτικού. Μέσω του ελέγχου δόθηκε η δυνατότητα να εντοπισθούν τυχόν δυσκολίες του παιδιού και με την καθοδήγηση ειδικών η οικογένεια προετοιμάστηκε κατάλληλα έτσι ώστε να το βοηθήσει παρακολουθήσει με επιτυχία τα μαθήματα του δημοτικού.

Επιπλέον, ένα πρόγραμμα το οποίο είχε πιλοτικά υλοποιηθεί τον Μάιο του 2016 και θα υλοποιηθεί για όλα τα σχολεία κατόπιν έγκρισης από το υπουργείο, το Μάιο του 2018, είναι το πρόγραμμα για την ομαλή μετάβαση των μαθητών στο Γυμνάσιο. Το πρόγραμμα αυτό, στοχεύει στην πρόληψη και την αγωγή υγείας σε παιδιά σχολικής ηλικίας του Δήμου Βύρωνα , για την ομαλή μετάβαση τους στο γυμνάσιο. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τρίωρα βιωματικά εργαστήρια σε παιδιά της έκτης δημοτικού, με θέμα τη μετάβασή τους στο Γυμνάσιο και ομάδες ψυχοεκπαίδευσης γονέων με αντίστοιχη θεματολογία.

Το Τμήμα Προαγωγής Υγείας εκτός από τη συνεργασία με τη σχολική κοινότητα του δήμου μας η οποία συνίσταται στην αντιμετώπιση θεμάτων που προκύπτουν με τους μαθητές, αλλά και τη συνεργασία με τις σχολικές συμβούλους και τη συμμετοχή με εισηγήσεις σε επιμορφωτικά σεμινάρια και ομιλίες για τους εκπαιδευτικούς, έχει καταφέρει τη δικτύωση με άλλους φορείς ψυχικής υγείας και την επίτευξη της συνεργασίας σε εξειδικευμένα προγράμματα. Έτσι, για παράδειγμα, την περσινή χρονιά έτρεξε πρόγραμμα στα Γυμνάσια της πόλης μας για την ενδοσχολική βία σε συνεργασία με το Χαμόγελο του Παιδιού και φέτος προγραμματίζεται συνεργασία με το ΚΕΘΕΑ για την πρόληψη των εξαρτήσεων σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό κομμάτι δραστηριοποίησης του Τμήματος είναι η υποδοχή φοιτητών Πανεπιστημιακών Τμημάτων Ψυχολογίας για πρακτική άσκηση. Ως φορέας υποδοχής το τμήμα αναλαμβάνει την εποπτεία των φοιτητών εδώ και τρία χρόνια.

Επιπλέον, στη Διεύθυνση μας εδώ και λίγο καιρό ξεκίνησε η λειτουργία του Κέντρου Κοινότητας μιας καινούργιας δομής, η οποία σχεδιάστηκε από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης και χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2014-2010.

Στον τομέα της Ψυχικής Υγείας, ο ψυχολόγος του Κέντρου Κοινότητας αναλαμβάνει την υποδοχή των αιτημάτων και τη διασύνδεση με φορείς στην κοινότητα και παρέχει υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης και συμβουλευτικής σε ευπαθή και ευάλωτο πληθυσμό, ενήλικες και παιδιά. Συγκεκριμένα, παρέχεται καθοδήγηση και υποστήριξη σε γονείς ευπαθών ομάδων καθώς και τη στήριξη σε ψυχοσυναισθηματικό και μαθησιακό επίπεδο σε παιδιά με στόχο την ομαλή ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και ένταξη στην κοινότητα.

Τέλος, οι κοινωνικοί λειτουργοί του Κέντρου Κοινότητας αλλά και των υπόλοιπων τμημάτων της Διεύθυνσης μετά από την υποδοχή, ενημέρωση και υποστήριξη των πολιτών παρέχουν ψυχοκοινωνική στήριξη στους δημότες και πραγματοποιούν δικτυώσεις σε υπηρεσίες, φορείς και δομές με στόχο την παροχή υπηρεσιών κοινωνικής προστασίας. 

Η εικόνα που έχουμε διαμορφώσει μέχρι τώρα βάσει των αιτημάτων των δημοτών αλλά και η αυξημένη συμμετοχή τους στα ομαδικά προγράμματα μας επιβεβαιώνει περίτρανα την αναγκαιότητα της ενίσχυσης και της στήριξης των δομών ψυχικής υγείας και προς αυτήν την κατεύθυνση κινούμαστε προσπαθώντας να παρακάμψουμε τα μεγάλα εμπόδια που συναντάμε.

Σαν Δήμος είμαστε ανοιχτοί και επιδιώκουμε τη συνεργασία με συναφείς δομές, -γι’ αυτό άλλωστε είμαστε εδώ και τη σημερινή μέρα που είναι αφιερωμένη στη ψυχική υγεία– αλλά συνάμα στηρίζουμε και κάθε προσπάθεια που καταβάλλεται από άλλους φορείς για την προαγωγή της.